Image: Stacja kolejowa Tarnów-Mościce.Pawlo68

Description: Budynek dworca kolejowego PKP Tarnów-Mościce (1976) w Polsce z widoczną częścią peronu I i wejściem nań oraz parking przed stacją. Architekt Stanisław Wilkosz. Dworzec kolejowy o wysokich walorach architektonicznych jest mocno zakorzeniony w tradycji zachodnioeuropejskiego modernizmu i nawiązuje do najwybitniejszych jego realizacji. Całkowite przeszklenie budynku wzorowane jest na światowej architekturze, nadaje mu lekkość i ponadczasowość. Przykład wyjątkowo oryginalnego wzornictwa epoki, paradoksalnie pozbawiony ówczesnej socjalistycznej skromności i bylejakości, obejmujący nietypowe schody przypominające ruchome schody, aluminiowe sufity, odmiennie wykorzystane lampy rtęciowe oraz ekstrawaganckie ławki, przypominające fotele lotnicze lub fotele przeznaczone dla maszynisty nowoczesnego pociągu. Pierwotnie na dworcu użyta została szwajcarska czcionka Helvetica, będąca synonimem dobrego designu, czarna na białym tle. Przykład zdecydowanie udanego dworca kolejowego o wybitnej, nowatorskiej i równocześnie bogatej w znaczenia architekturze, który podobnie jak ponadczasowy i pozytywnie oceniany przez krytykę Warszawski Dworzec Centralny (1975) wyróżnia się pozytywnie z typowej i miernej architektury czasów PRL, którą reprezentował na przykład dworzec kolejowy w Płaszowie (1967) oraz we Włocławku (1974). Podczas modernizacji linii kolejowej E 30 w 2015 dokonano aktu dewastacji dworca kolejowego Tarnów-Mościce, polegającego na usunięciu oryginalnych stalowych schodów prowadzących spod monumentalnego zadaszenia na peron kolejowy. Schody były projektem związanym integralnie z architekturą dworca i nie kolidowały z istniejącym wejściem do przejścia podziemnego. Identyczne schody - przypominające schody ruchome - zachowały się wewnątrz budynku dworca. Z powodu modernizacji linii kolejowej dawne dwa perony pasażerskie zostały oddalone od budynku dworca i połączone z nim przez przejście podziemne wyposażone w windy, przez co przy samym budynku pozostały już tylko dwa tory towarowe połączone usuniętymi już schodami z dworcem, co może tłumaczyć pośpiech z jakim usunięto dawne schody, ponieważ te zaczęły odtąd prowadzić pozornie tylko do torów towarowych, jednakże nie uzasadnia to opisanej dewastacji z powodu wysokich walorów nietypowej formy zlikwidowanych schodów. Alternatywą dla likwidacji oryginalnych stalowych schodów było ich zachowanie i wyposażenie krawędzi torów towarowych w estetyczne, szczelne i solidne ogrodzenie w modernistycznej formie, ponieważ tam gdzie prowadziły usunięte schody wciąż znajduje się jeszcze duży taras z długą i szeroką przestrzenią dla ludzi, zapewniającą imponujący widok nad poziomem ulicy. Taras ten jest wyposażony w ławki i objęty jest monumentalnym zadaszeniem będącym częścią budynku dworca kolejowego. Przez taras można obejść dookoła przeszklony budynek dworca i dojść do zachowanych jeszcze z tyłu budynku małych schodów które powtarzają oryginalną formę innych schodów dworca, które to małe schody pozwalają na wejście na antresolę w budynku dworca przez przeszklone drzwi lub zejście w dół na ulicę z tyłu dworca. Fotografia tarasu wykonana w 2021:http://tarnow.net.pl/uploads/articles/ORGINAL/20566a2135cb704c5714314e4b2a590dDSC9231.jpg[1]. Imponujący taras zewnętrzny oraz antresola wewnętrzna stanowią razem "promenadę architektoniczną", jest to pojęcie z historii architektury[2]. Do czasu ewentualnego wyposażenia w schody oraz w ogrodzenie od torów towarowych taras nie może być używany przez ludzi tak jak w latach siedemdziesiątych po otwarciu dworca. Dworzec kolejowy Tarnów-Mościce reprezentuje "piękno polskiej architektury" według magazynu Architektura Murator (10/2020). Widoczne na zdjęciu efekty zasłonięcia okien blachą na parterze, zamalowane drzwi oraz przypadkowa kolorystyka nie są ideą architekta. Na planie całego dworca i jego zadaszenia zachowała się także oryginalna, błyszcząca, granitowa posadzka z kontrastową, dwubarwną kompozycją geometryczną przypominającą tory kolejowe. Nawierzchnia z granitu, która została przeznaczona dla pieszych jest niszczona przez nielegalnie parkujące samochody ze względu na brak słupków, które jednak w przypadku instalacji musiały by mieć nieinwazyjną formę i brak koloru (np. cienkie słupki ze stali ocynkowanej powtarzające obrys zadaszenia budynku) aby nie zakłócać formy architektonicznej modernistycznego dworca. W styczniu 2021 ruszyła procedura wpisu do rejestru zabytków dworca kolejowego Tarnów-Mościce przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, dworca który opisano jako "charakteryzującego się wysokimi walorami architektonicznymi"[3]. Dworzec został zabytkiem w sierpniu.
Title: Stacja kolejowa Tarnów-Mościce.Pawlo68
Credit: Own work
Author: Paweł Tucki
Usage Terms: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
License: CC BY-SA 3.0
License Link: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0
Attribution Required?: Yes